Kracht van een kleine school

De kracht van een kleine school is dat kinderen van verschillende leeftijden met elkaar spelen en elkaar helpen. De betrokkenheid van ouders is groot, de leerkrachten kennen elk kind en er is een groot gevoel van veiligheid en vertrouwdheid. De leerkrachten zijn flexibel en inventief om met combinatieklassen te werken. Een kleine school kan maatwerk bieden.

“Kleine scholen kunnen kwalitatief goed onderwijs verzorgen”

Bij dreigende sluiting van een kleine school spelen juridische en onderwijskundige zaken een belangrijke rol. Bezorgdheid over de onderwijskwaliteit op een kleine school is een vaak gebruikt argument van besturen om scholen te fuseren of op te heffen. De steeds kleiner wordende klassen spelen ook een rol. Een oplossing is het samenvoegen van klassen en/of jaargroepen. Gemengde jaargroepen vormen doorgaans geen bedreiging voor de kwaliteit van het onderwijs. Sommige onderwijskundigen pleiten er zelfs voor om het systeem van jaargroepen te doorbreken, ook bij grote basisscholen. Inmiddels zijn er goede voorbeelden van basisscholen die met subsidie van OCW erin slagen onderwijs te verzorgen waarin het men het traditionele jaargroepensysteem doorbreekt. Deze scholen verzorgen vanuit hun onderwijskundige visie onderwijs in klassen met meerdere jaargroepen.

De kleine school en kwaliteit

Schoolbesturen beweren meestal niet dat sluiting of fusie is ingegeven door financiële overwegingen. Vaak stelt men wel dat een kleine school ‘duur’ is. Meestal hanteert een schoolbestuur onderwijskundige argumenten. Men stelt dan ten onrechte dat men de kwaliteit van het onderwijs de school (op termijn) niet zou kunnen garanderen. 

Natuurlijk zijn er zwakke kleine scholen. Dit geldt echter ook voor grote scholen. De zwakke grote scholen worden op hun beurt niet gesloten. In de lijst van excellente scholen die jaarlijks door de onderwijsinspectie wordt samengesteld zijn ook veel kleine scholen te vinden.

Als het gaat om het begrip kwaliteit onderscheidt men twee aspecten. Men spreekt van (1) cognitieve leeropbrengsten (wat kinderen feitelijk leren) en van (2) het pedagogisch klimaat: in hoeverre voelt het kind zich veilig en heeft deze kans om zich sociaal te ontwikkelen.

Er bestaat geen verband tussen schoolgrootte en kwaliteit voor basisscholen. Dit is de belangrijkste conclusie in diverse wetenschappelijke onderzoeken, o.a. van de Universiteit Groningen, de Radboud Universiteit en de Universiteit Twente. Sterker nog, als het gaat om het pedagogisch klimaat op een kleine school constateren sommige onderzoekers juist voordelen, wat zich onder meer uit in minder ziekteverzuim en het welbevinden van zowel de leerlingen als de leerkrachten.

De onderwijsinspectie stelt dat de kleine school kwetsbaarder is. Veel taken worden door een kleiner aantal leerkrachten uitgevoerd. Conclusie: kleine scholen kunnen zeker kwalitatief goed onderwijs verzorgen. U kunt hier een samenvatting downloaden van het rapport “kleine scholen, krimp en kwaliteit” geschreven door Jan Lepeltak.

Bron: Jan Lepeltak.
Jan Lepeltak is een adviseur van SBKS en was lector ICT en veranderende didactiek bij de lerarenopleiding van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. Hij werkte in het midden van het vorige decennium o.a. met kleine scholen in Friesland en op de Waddeneilanden. De afgelopen jaren adviseert hij via zijn bedrijf LearningFocus o.a. medezeggenschapsraden van met opheffing bedreigdescholen. Voor een volledig CV zie learningfocus.nl/jan-lepeltak

Hier onder kunt u documenten vinden over de ervaringen van andere scholen, klik op de link voor het document.

Sluiting obs ’t Klaverblad, Drimmelen

Basisschool Mids de Marren, Gaastmeer